Gastrit endoskopist ve patologlara göre farklı şekilde yorumlanabilmektedir. Bazıları gastritisi, bir semptom kompleksi, bazıları endoskopik görünüm ve bazıları da mikroskopik inflamasyona göre tanımlamaktadır. En çok kabul gören tarif mikroskopik yangıdır ( inflamasyondur). Mikroskopik yangı ile belirtiler arasında her zaman yakın bir ilişki yoktur. Mikroskopik ve endoskopik görünüm arasındaki ilişki de zayıftır. Birçok histolojik gastritis, asemptomatik olup, normal endoskopik görünüme sahiptir. Gastritislerin sınıflandırılmasında, yaygın kabul görmüş bir sınıflama yoktur. Sebebe dayanan gastritis ve gastropatilerin sınıflandırılması, aşağıda gösterilmiştir.
SINIFLAMA
Gastritisler:
1. Kronik nonspesifik
2. İnfeksiyöz (viral, bakteriyel, fungal, parazitik)
3. Granülomatöz (Crohn hastalığı, sarkoidozis, yabancı cisim, infeksiyon, tümörle birlikte olan)
4. Farklı formlar (kollajenöz, eozinofilik, lenfositik)
5. Diğerleri (gastritis sistika profunda, Graft-versushost hastalığı)
Gastropatiler:
1. Reaktif (erozif) gastritis: Aspirin, alkol, kokain, stres, radyasyon, safra reflüsü, iskemi, bezoar, prolaps/ hiatal herni, konjestif durumlar, nazogastrik tüp v.s’e bağlı travma
2. Hiperplastik gastritis:
• Menetrier hastalığı ve hipersekretuar hiperplastik gastropati
• Zollinger-Ellison Sendromu
AKUT GASTRİTiSLER
Akut gastritis; mide mukozasının akut inflamasyonudur, Akut gastritis, genel olarak erozif ve nonerozif gastritis olarak sınıflandırılır. Ayrıca, mide içinde tutulan yere göre de (fundus, corpus ve antrum) sınıflandırılır. (A ve B tipi) Güncel Gastroenteroloji Hastalık kadın ve erkeklerde eşit sıklıkta, tüm yaşlarda görülür. Akut gastritis genelde belirtisizdir. Semptom olarak bulantı, kusma, dispepsi, epigastrik rahatsızlık gibi semptomlar görülür. Hastalığın şiddetine göre semptomlar hafif veya şiddetli olabilir.
TEŞHİS
1. Laboratuar: Gastritisi yapan temel patolojiye bağlıdır.
2. Radyolojik çalışmalar: Genelde iyi çekilmiş mide grafilerinde 4 radyolojik bulgu: pililerde 5 mm’den fazla kalınlaşma, inflamatuar nodüller, mukozal kabalaşma ve erozyonlar saptanır.
3. Diğer testler: H. pylori tanı testleri (invazif, noninvazif) kullanılır.
4. Endoskopi: Mukoza frajil, kanamalı, pililerde kalınlaşma, ödem, erozyon ve pililerde kızarıklık saptanır
AKUT GASTRİT SEBEPLER
1. NSAID: aspirin, ibuprofen, naproxen
2. Potent alkollü içecekler (votka, cin ve viski)
3. Bakteriyel infeksiyonlar: H. pilori, stafilokous, proteus, E. koli
4. Tbc (nadir)
5. Sekonder sifiliz
6. CMV
7. Fungal nedenler: C albicans, Histoplazmozis
8. Kimyasal ajanlar ve irritan ilaçlar
9. Şok
10. Sigara içimi, üremi
NADİR GASTRİT TİPLERİ
1. Süpüratif gastritis: Yaygın streptokok enfeksiyonları ve viral enfeksiyonlar sonucu oluşur. Mide duvarında kalınlaşma, mukozada kanama, koyu kırmızı görünüm, mide mukozası yüzeyinde fibrinopürülan exuda, submukozada kalınlaşma ve ödem saptanır.
2. Amfizematöz gastritis: Gaz oluşturan bakterilere bağlı olarak oluşur. İçi hava dolu kistik boşluklar ve süpüratif gastritisde bulunan özellikler bulunur.
KRONiK GASTRiTiSLER
Kronik gastritis, mide mukozasının kronik inflamasyonu olup, atrofi (mukozanın fonksiyonel kapasitesinin kaybı ile birlikte) veya metaplazi ile birliktedir. Genelde antrum tutulmuştur, G hücrelerinde kayıp ve gastrik sekresyonda azalma veya korpusta oksintik glandlarda kayıp sonucu asid, pepsin ve intrensek faktör kaybı ile birliktedir. Sınıflama, etyolojik ajana (H. pylori, safra reflüksü, NSAID, otoimmünite, alerjik cevap v.s) ve histopatolojiye göre yapılmaktadır. Ayrıca, mukozanın endoskopik görünümüne göre de yapılmaktadır.
TANI
Semptomların varlığı, endoskopik inceleme ve biyopsi ile konur. Bir çok Hp pozitif gastritis asemptomatiktir. Bu nedenle test ve tedavi gerekmez. Nonivazif testler; ucuz ve endoskopi gerekmez. Kanda IgA ve IgG antikorların sensitivitesi ve spesifitesi >%85’dir. Nonülseratif dispepsili (NÜD) hastalarda Hp’nin rolü tam olmadığından, NÜD’li hastalarda Hp testi ve Hp eradikasyonu gerekmez. Hp eradikasyonunun tespitinde üre nefes testi sensitivitesi ve spesifitesi >%90’dır. Bu test, eradikasyon tedavisi bitiminden en az 4 hafta sonra, Hp’nin eradike olup olmadığını anlamak için kullanılır. İnvazif testler; gastroskopi ve mukozal biyopsi gerektiren testlerdir. Hp kültürü oldukça spesifik, ancak rutinde çok sık kullanılmamaktadır. Histolojinin sensitivitesi ve spesivitesi >%90’dır. Biyopsi antrumdan, pilorun 1-2 cm uzağından 4-8 odaktan alınmalıdır.
TEDAVİ
Akut gastritis nedenine bağlıdır. H. Pilori eradikasyonu dışında özel bir tedavi gerekmez. Genelde PPI ve antasitler yeterlidir.